Hechting ouder en kind & slaapcoaching

Slaap speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van een kind, maar wat als slapen niet vanzelf gaat? Veel ouders worstelen met slaapgebrek en zoeken hulp bij slaapcoaching. Een veelgehoorde zorg is de invloed van slaapcoaching op de hechting tussen ouder en kind. In deze blog bespreek ik de relatie tussen slaapcoaching en hechtingstheorie, of slaaptraining schadelijk kan zijn en welke voordelen het juist kan opleveren.

Hechtingsproblematiek

Kinderen worden geboren met de behoefte aan geborgenheid, veiligheid, nabijheid en bescherming. Veilige hechting is de wederzijdse verbinding tussen ouder en kind. Deze is onvoorwaardelijk. Na de geboorte van je baby is verbinding en veilige hechting ontzettend belangrijk voor een baby. Het vormt de basis van vertrouwen en dit leidt tot een duurzame affectieve (emotionele & liefdevolle) relatie. Een kind dat veilig gehecht is, kan zich later in zijn of haar leven verbinden in relaties.

Er zijn verschillende hechtingsstijlen:

• Veilige hechting: Het kind ervaart zijn ouders als betrouwbaar en voelt zich veilig om de wereld te verkennen.
• Angstig-ambivalente hechting: Het kind zoekt veel nabijheid en heeft moeite met zelfstandig zijn, vaak als gevolg van inconsistente ouderlijke reacties.
• Angstig-vermijdende hechting: Het kind lijkt onafhankelijk maar onderdrukt zijn behoefte aan troost, vaak omdat ouderlijke steun onvoldoende is gebleken.
• Gedesorganiseerde hechting: Een combinatie van angst en verwarring bij het kind, meestal door onvoorspelbaar of beangstigend ouderlijk gedrag.

Binnen elk gezin kan er hechtingsproblematiek ontstaan. Er zijn een aantal risicofactoren, die kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van onveilige hechting of waarbij de kans op onveilige hechting groter is. Een aantal van deze belangrijke factoren zijn:

• Armoede.
• Misbruik of mishandeling.
• Verslavingen.
• (Emotionele) verwaarlozing.
• (Financiële) stress.
• Ouders met psychische problemen – bijvoorbeeld PTSS.
• Onderling geweld tussen ouders.

Op lange termijn kunnen bovenstaande factoren voor een onveilige hechting zorgen, waarbij een kind later in het leven moeite heeft om goede en stabiele relaties te ontwikkelen en te onderhouden.

Levert slaapcoaching stress op?

De mate waarin een kind stress ervaart, wordt gemeten aan de hand van cortisol dat vrijkomt. Dit hormoon is verhoogd wanneer er stress wordt ervaren. Iedereen ervaart dagelijks – in meerdere of mindere mate – momenten van stress. Volwassenen, baby’s, peuters en kleuters. Denk hierbij aan de eerste keer dat je kind naar de kinderopvang gaat, een doktersbezoek of de tandarts. Je kindje vindt dit spannend en ervaart een moment van stress. Sommige kinderen moeten huilen vanwege spanning of ontlading.

Gecontroleerd huilen

Een veelvoorkomende zorg is, dat slaaptraining stress veroorzaakt bij kinderen. Vooral wanneer methodes worden gebruikt waarbij een kind (tijdelijk) huilt. Onderzoek laat zien dat gecontroleerd laten huilen tijdelijke stress kan veroorzaken, maar dat dit geen blijvende negatieve effecten heeft op hechting of emotionele ontwikkeling, mits het op een sensitieve en consistente manier wordt toegepast. Ouders blijven beschikbaar, reageren voorspelbaar en bieden troost in een ritme dat past bij het kind.

Gentle slaapcoaching

Bovenstaande is niet de enige vorm van slaapcoaching. Er kan ook gekozen worden voor andere methodes. Gentle slaapcoaching zijn methodes waarbij ouders meer nabijheid en ondersteuning bieden. Hierdoor is de ervaring van stress soms lager. Dit kan resulteren in een meer ontspannen proces voor zowel ouder als kind. Zachte slaaptraining richt zich op kleine en haalbare stappen.

Slaapcoaching zonder huilen

Toch kunnen nooit alle stress van onze kinderen wegnemen. Door spannende en nieuwe dingen te ervaren of vaardigheden te leren, geef je je kind weerbaarheid mee. Je leert je kind omgaan met dit soort situaties, zoals een doktersbezoek, tandarts, valpartij of leren fietsen. Kinderen vinden nieuwe dingen leren vaak spannend. Jij bent er als liefdevolle ouder om je kind hierin te ondersteunen.

Je zult merken, dat als je kind het voor een tweede, derde of tiende keer doet, het steeds makkelijker gaat. Zo werkt het tenslotte ook als je volwassen bent. Nieuwe dingen leren en uit je comfortzone gaan, brengt in eerste instantie stress met zich mee. Hoe vaker je het doet, hoe makkelijker het je afgaat. Dit geldt ook tijdens slaapcoaching. Je leert je kindje nieuwe vaardigheden en andere slaapgewoonten aan.

Een voorbeeld: Je hebt je kindje maandenlang in slaap gewiegd. Dit werkte een tijd goed, maar nu niet meer. Je kindje huilt steeds meer en verzet zich. Het wordt fysiek te zwaar om je kindje lang in je armen te houden. Je bent vermoeid en wilt graag verandering. Jouw kind is tot dat moment niet anders gewend, dan op deze manier in slaap te vallen. Als je dit wilt veranderen, zal je kindje dus even moeten wennen aan een nieuwe manier van in slaap vallen.

Het ontwennen van een oud patroon levert in de meeste gevallen weerstand op. Je kindje begrijpt niet waarom hij of zij niet gewoon in slaap wordt gewiegd, snapt de nieuwe situatie (nog) niet en weet niet wat er van hem wordt verwacht. Heel logisch dat je kind dit laat weten door te huilen. Dit is gelukkig tijdelijk en uiteindelijk ga je naar een nieuwe en betere slaapsituatie. Tijdens het proces ben jij er als ouder om je kindje voor te bereiden, gerust te stellen en te begeleiden. Op welke manier je dat doet, is aan jou.

Het leren van nieuwe vaardigheden kan een aantal dagen tot soms weken duren. Dit is afhankelijk van verschillende factoren, zoals: Hoe lang bestaan de huidige slaappatronen al. Hoe vast zit je kindje dus in dit patroon? Het temperament van je kindje. Hoe consistent jij als ouder aan de slag gaat met de aanpak. De slaapmethode die je kiest. En ga zo maar door.

Is slaaptraining slecht of niet?

Er is geen wetenschappelijk bewijs dat slaaptraining schadelijk is voor een veilige hechting, zolang het op een liefdevolle manier wordt gedaan. Zoals je hierboven hebt gelezen, moeten er flink wat factoren meespelen, wil jouw kind onveilig gehecht raken. Belangrijke factoren die een positieve impact hebben op hechting en slaaptraining zijn:

• Ouders blijven emotioneel beschikbaar en tonen overdag voldoende liefde en aandacht.
• Het huilen wordt gemonitord, en ouders troosten indien nodig op een geplande manier.
• Slaaptraining wordt afgestemd op het temperament van het kind, zodat het niet leidt tot stress.
• De methode past bij het gezin en wordt consequent toegepast, waardoor voorspelbaarheid en veiligheid worden gewaarborgd.
• Overdag wordt de hechtingsrelatie versterkt, bijvoorbeeld door responsief en sensitief ouderschap, zodat het kind zich veilig en verbonden blijft voelen.
• Slaaptraining wordt geleidelijk ingevoerd, waardoor het kind kan wennen aan nieuwe routines zonder plotselinge veranderingen die verwarrend kunnen zijn.

Welke voordelen kan slaapcoaching opleveren?

Uiteindelijk kan het op lange termijn de stress juist verlagen. Waarom? Omdat kinderen die goed slapen, voldoende kwalitatieve slaap krijgen, beter herstellen, uitgerust zijn, meer energie hebben en daardoor vaak vrolijker zijn. Kinderen die goed slapen hebben namelijk automatisch een lager cortisol niveau! Goed slapen, betekent ook vaak een goede verloop in de groei en ontwikkeling en een kindje dat beter gaat eten/drinken. Je leert je kind dat slapen in eigen bed comfortabel en veilig is.

Wanneer slaapcoaching op een gezonde manier wordt toegepast, kan het positieve effecten hebben:

• Betere slaapkwaliteit: Zowel het kind als de ouders krijgen meer rust, wat het algehele gedrag, energie en stemming verbetert.
• Meer voorspelbaarheid: Kinderen voelen zich veilig bij vaste routines.
• Betere ouder-kind interactie overdag: Ouders zijn uitgeruster en kunnen daardoor met meer geduld en aandacht reageren op de behoeften van hun kind.
• Zelfstandigheid ontwikkelen: Een kind dat leert om zelf in slaap te vallen, ontwikkelt meer zelfvertrouwen en vaardigheden van zelfregulatie.
• Minder nachtelijke ontwakingen: Door consistente slaaproutines te creëren, kunnen kinderen beter doorslapen zonder afhankelijk te zijn van ouderlijke hulp.
• Meer ontspanning en minder prikkelbaarheid: Goed uitgeruste kinderen zijn vaak vrolijker, minder snel overprikkeld en kunnen zich beter concentreren tijdens het spelen en leren.
• Een betere ouderlijke balans: Ouders die beter slapen, ervaren minder stress en kunnen meer genieten van hun rol als opvoeder. Als jijzelf voldoende energie hebt, ontstaat er automatisch meer ruimte voor verbinding met je kindje. Dit versterkt jullie hechtingsband.

Conslusie

Slaapcoaching en hechting hoeven niet met elkaar in conflict te zijn. Wanneer slaaptraining op een liefdevolle, afgestemde manier wordt toegepast, kan het zelfs bijdragen aan een meer ontspannen en veilige omgeving voor zowel ouder als kind.

Volg altijd je eigen gevoel. Er is geen goede of verkeerde manier om je kindje gezonde slaapgewoonten aan te leren. In de meeste gezinnen met wie ik werk, is slaaptraining kort en succesvol. De resultaten zijn een kindje die een nieuwe en belangrijke vaardigheid heeft: Het vermogen om zelfstandig te kunnen slapen en in een veilige vertrouwde omgeving tot rust kan komen.

Heb je vragen of hulp nodig bij het vinden van een slaapmethode die bij jouw gezin past? Neem contact op voor advies op maat!

Liefs, Marijke