Schermtijd bij baby’s, peuters en kleuters: Wat is verantwoord?

Schermen zijn niet meer weg te denken uit onze digitale wereld. Televisies, tablets en smartphones maken een groot deel uit van het dagelijks leven. Maar hoe ga je hier als ouder verantwoord mee om als het gaat om je baby, peuter of kleuter? Heeft schermtijd invloed op het slaapgedrag van je kind? In deze blog geef ik praktische tips en bespreek ik de effecten van schermtijd op het slapen van je kind.

Schermtijd voor je kind

Laat ik meteen met de deur in huis vallen. Wat mij betreft is er niets mis met schermtijd – op zijn tijd 😉 – zolang het in balans is met speeltijd. Schermtijd kan educatief ingezet worden voor oudere kinderen of juist dienen als een moment van ontspanning. Jongere kinderen, onder de leeftijd van 2 jaar, hebben nog niet (vanuit zichzelf) de behoefte aan schermtijd. Ze zijn namelijk snel afgeleid. Je kunt dit ook merken aan de concentratie tijdens het spelen. Je kind is snel weer ergens anders mee bezig. Ook de WHO (World Health Organization) adviseert om jonge kinderen tot 2 jaar het liefst niet bloot te stellen aan schermtijd. Hieronder neem ik je mee in de schermtijd per leeftijd.

Schermtijd per leeftijd

Baby’s (0-2 jaar)
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) raadt aan om baby’s onder de 2 jaar helemaal geen schermtijd te geven. In deze leeftijdsfase leren baby’s het meest van interactie met hun omgeving: praten, zingen, aanraken en spelen. Schermen bieden weinig tot geen meerwaarde en kunnen zelfs afleiden van belangrijke ontwikkelingen, zoals taal en (fijne) motoriek.

Peuters (2-3 jaar)
Voor peuters wordt maximaal 30 minuten schermtijd per dag geadviseerd. Je kunt dit verdelen over 2 of 3 momenten op een dag. Kies bij voorkeur voor educatieve en interactieve programma’s of apps die aansluiten bij de belevingswereld van je peuter. Ook samen kijken of spelen zorgt ervoor dat je je kind helpt begrijpen wat er op het scherm afspeelt.

Kleuters (4-5 jaar)
Bij kleuters kun je schermtijd langzaam uitbreiden naar maximaal 1 uur per dag. Je kunt dit verdelen over 2 of 3 momenten op een dag. Zorg er ook voor dat de content aansluit bij de leeftijd en interesses van je kleuter. Stimuleer daarnaast een balans tussen schermtijd en actieve, creatieve bezigheden zoals buiten spelen, knutselen of voorlezen.

Afspraken schermtijd

Als je je peuter of kleuter schermtijd geeft, zorg er dan voor dat de regels rondom de schermtijd duidelijk zijn. Je kindje is nu ouder, waardoor je samen duidelijke afspraken kunt maken.

• Bepaal de tijdslimiet.
• Bepaal wat je kind kijkt of doet op het scherm.
• Bepaal wanneer je kind kijkt of een spelletje speelt op het scherm.
• Zorg voor educatieve schermtijd.
• Kijk samen, zodat je met je kind kunt praten over wat hij ziet.
• Kondig aan als de schermtijd er bijna op zit.
• Je kunt de tijd visueel maken met een timer.
• Geef zelf het goede voorbeeld door de regels na te leven.

Negatieve effecten van schermtijd op slaap

Schermtijd, vooral vlak voor het slapengaan, kan grote invloed hebben op de slaapkwaliteit van jonge kinderen.

• Verminderde aanmaak van melatonine: Het blauwe licht verstoort de aanmaak van melatonine. Het licht van schermen onderdrukt de productie van dit slaaphormoon dat helpt om slaperig te worden. Hierdoor kan je kind moeite hebben met in slaap vallen en onrustiger slapen. Dit geldt overigens ook voor volwassenen.
• Overprikkeling: Veel kinderen hebben tijd nodig om de prikkels van schermen te verwerken. Snelle beelden, flitsen en geluiden zorgen ervoor dat de hersenen actief blijven. Dit maakt het lastig voor je kind om tot rust te komen voor het slapengaan. Ik raad daarom aan om minimaal 1 uur voor het slapengaan geen schermtijd aan te bieden. Doe dit liever voor het avondeten dan erna, zodat het avondritueel rustig blijft.
• Verstoord slaapritueel: Wanneer schermtijd een vaste plek krijgt in het slaapritueel, kan het lastig zijn om een rustige routine te behouden. Hoe langer je kind met een scherm bezig is in de avond, hoe langer het kan duren voordat hij in slaap valt bij bedtijd. Dit kan resulteren in te weinig slaap en vermoeidheid overdag.
• Nachtmerries en nachtangsten: De snel bewegende beelden, een spannend verhaal of harde geluiden kunnen de verbeelding van jonge kinderen sterk prikkelen. Dit kan leiden tot nachtmerries, dromen of nachtangsten. Deze indrukken kunnen vlak voor het slapengaan blijven hangen en de nachtrust van je kind verstoren.

Verantwoord schermgebruik

Voor iedereen is verantwoord schermgebruik anders. Daarnaast is het een persoonlijke keuze in de opvoeding hoeveel schermtijd jij je kind geeft. Dit zijn wat mij betreft de tips voor verantwoord schermgebruik bij jonge kinderen.

• Wees het goede voorbeeld: Kinderen kopiëren gedrag, dus laat zien hoe je schermen op een gezonde manier gebruikt. Voor veel ouders moeilijk, maar het beperken van telefoongebruik in het bijzijn van je kind doet wonderen.
• Stel duidelijke regels op: Spreek af wanneer en hoe lang je kind schermtijd heeft en houd je hier consequent aan. Je kunt dit visueel maken met een timer.
• Kies voor educatieve en interactieve programma’s: Ga voor educatieve programma’s en spelletjes die bijdragen aan de ontwikkeling van je kind.
• Stimuleer afwisseling: Zorg voor voldoende schermvrije en creatieve activiteiten zoals buitenspelen, lezen, kleien en knutselen.
• Gebruik schermen bewust: Kijk of speel samen en praat over wat je ziet om de ervaring interactiever en leerzamer te maken.
• Vermijd schermen voor het slapengaan: Stop minstens een uur voor bedtijd met schermgebruik om de hersenen de tijd te geven om tot rust te komen.

Schermtijd hoeft wat mij betreft niet per se slecht te zijn, zolang het in balans is met andere activiteiten en je rekening houdt met de leeftijd en behoeften van je kind. Merk je dat je kind last heeft van slaapproblemen, nachtmerries, nachtangsten of moeite heeft met ontspannen na schermgebruik? Als kinderslaapcoach help ik je graag met advies op maat. Plan een gratis kennismakingsgesprek en samen kijken we naar de beste aanpak voor jullie situatie.

Liefs, Marijke